Ni choka kentla siuatl / Lloro como mujer

(Poesía Náhuatl)

NI CHOKA KENTLA SIUATL*

Ni choka kentla siuatl

Pampa kox niueli kox ninauatis,

Kox nineki kox ninauatis.

Kinmikcha nokoneaun niman nokniuan

Niman nejua ni choka kentla siuatl.

Ika nochi no tlauele,

Ika nochi no chikauilistli.

Kox ueli ni choka okse tlamantik,

Xkeman onikitak tla ochokak se policia,

Xkeman onikitak tla uan trato tech tlayekana tla yaka ki chokilitokej,

Xkeman onikitak tla uan nexikoleche choka.

Sa nonana onechititi ika ni chokas,

Ika ni tsatsis no kokolis

Pampa ikon seuis noyolo,

Niman niyolchikauas,

Niman achi chikauak nitsatsis,

Niman nikis nakas koyonis,

Nikin xakualouilis in nakas.

Niman ni tsatsis kamela chikauak

Kentla nauasiuatl,

me’phaa siuatl,

na savi siuatl,

ñomndaa siuatl,

kentla oselosiuatl.

Ni choka kua nikintoka nokxiuan ipan otli

Kan yaoyoapan,

Ni choka iuan miyakej siuamej

Niman kox tiuelis tikelkauas intokayo

Nochi uan yotikin mikti.

Ni chokas kamela chikauak

Niman onsekimej nokoneuan uatsatsichaskej kua tlakatiskej,

Niman mokoneuan uanemiskej iuan inakasuan xakualitokej,

Pampa nejua ni chokas kentla siuatl,

Pampa nejua ni tsatsis nokokolis,

Niman itoka nokoneuan kox tikelkauas

Nun 43

Nun sesentemej

Nun uan kox kipiya itoka.

LLORO COMO MUJER

Lloro como mujer

Porque no voy a quedarme callada,

No quiero quedarme callada.

Matan a mis hijos y hermanos

Y yo lloro como mujer,

Con todo mi coraje

Y con todas mis fuerzas.

No puedo llorar de otra manera,

Nunca vi a un policía llorar,

Nunca vi a un gobernante llorar por su pueblo,

Nunca vi a matones llorando.

Sólo mi mamá me enseñó a llorar,

A gritar mi dolor para sanar el alma

Y agarrar fortaleza

Para gritar más fuerte,

Y perforarte los oídos,

Triturarte las orejas.

Y gritar más fuerte,

Como mujer nahua

Mujer me’phaa,

Mujer na savi,

Mujer ñomndaa,

Como mujer jaguar.

Lloro enterrando mis pies en el camino de la lucha,

Lloro con tantas mujeres, que no podrás olvidar el nombre

De aquellos que has matado.

Lloraré tan fuerte que mis otros hijos nacerán gritando

Y tus hijos nacerán con los oídos destrozados,

Porque lloraré como mujer,

Y el nombre de mi hijo no lo olvidarás,

Ni a los 43,

Ni a los unos,

Ni a los que no tienen nombre.

“Sitlalsiuakonetl”. Fotografía de Martín Tonalmeyotl
“Sitlalsiuakonetl”. Fotografía de Martín Tonalmeyotl

*Náhuatl de Guerrero

Para citar este texto:

Astronauta de Tlaltipaktli. «Ni choka kentla siuatl / Lloro como mujer» en Revista Sinfín, no. 21, año 4, México, enero 2017, 34-35pp. ISSN: 2395-9428: https://www.revistasinfin.com/revista/

Astronauta de Tlaltipaktli

Originaria de Zitlala, Guerrero.

Una Respuesta a “Ni choka kentla siuatl / Lloro como mujer”

Deja una respuesta

Tu dirección de correo electrónico no será publicada. Los campos obligatorios están marcados con *