Koatlikue / Koatlikue y otros poemas

Koatlikue / Koatlikue

Nejua tej popokatsi nichokilia in apismiktle
kuan yejko youajle ya xok nimeme pan altepetl

Nejua tej xaka nexkake
nichichilkuetlaxi
xtla nijpia notokayo

Nikchokilia noyolikniuan
nikitasnejke oksapa
niyolpijpi uan nijtemoa yolilistle

Nejua tej nitlauelchoka
tlen kijchiua koyoltlakamej
niketsomali nokokoj amo nijnejke koalos no yoltsi.

Nechilia amo tijmatis
nipopokatsi uan amo niuelis nikasis se tlajkuiloli ni onen pan se tlapechtle
nimotlajake ika totomoxtle uan totoltemej

Nejua tej tokatsitsinti uan niketsomali tlatemik
niktlale sansekan no nemilistle

Nejua tej yaosiuatl uan nitekite noche tonalmej
amo nijnejke nikuelmatis tlen onka fierojtik pan notlal,
nitlapaluia,
xtla onka kuali uan amokiuali

Nejua tej nijpia nemilistle
uan mikistle pan no ixtololouan
nisiuamijle
niasiuatsitsinti

Nejua tej Koatlikue,
ninejneme iuan sitlalmej uan metstle
nijpia noyeluayotsitsiuan pan notlal
uan nijsaloa chikauak no maseualtlajtol.

Soy la niña que llora la miseria
la que desaparece entre el bullicio de la ciudad

Soy la voz mutilada
la de piel escarlata
la sin nombre

Soy la hermana de lágrimas vivas
la que anhela el regreso de sus hermanos
la luciérnaga que busca la esperanza

Soy la hija que vomita rabia
las injusticias del coyote blanco
la que se muerde el dolor para no enfermar el alma

Me llaman ignorante
la niña que no puede tomar un lápiz porque nació en cama de carrizo
la que viste con totomoxtle y pájaros

Soy la araña que borda sueños
la que entrelaza la realidad con la utopía
Soy la mujer que batalla
para mitigar el sin sabor de la existencia
la que pinta
el color que no distingue diferencias

Soy la que resguarda la savia
y la muerte en la mirada
la mujer de espigas
la transparente color agua

La serpiente de diez vestidos
la que renace con el ciclo de los astros
la mujer que se enraíza a la tierra
y permanece atada al ombligo de sus abuelos.

Naual / Nahual

Tlen melauak tejuamej nese pan se youaltetsauitl
tochikaualistle neme pan tletsintle
kamilak tlatla
Ixkuajle tla titlapos ikaxitl Pandora
nikan, axan
xtla kauitl

Motlakichilia on nakayo
nitakacheuas kampa nimotlakokouilej
niktlapos uan nikitsomas texikole
¿paktis?

Nikintlalia noxiuan pan petatl
nikmate kej soyatl kiteochiua no ojue
nimotlakenkixte
uan nikuelpechoa noye kuajle

Notson nexkase kineke ninemis pan notlaltsin
nomixtololouan tetlalilia in yeuajle
najua, niyes,
onijcho nonemilis.

Parte de lo que somos se devela en los sueños
el poder que nos habita es fuego
fuego que a-brasa
Abrir la caja de Pandora es señal de mal agüero
aquí, ahora
el tiempo se detiene.

Raspar la piel
quitar las insignias al pasado
abrir y suturar la herida
¿sanará?

Reposo mis pies en el petate
siento como la palma bendice mi camino
me quito la ropa
y la doblo con sumo cuidado

Las hebras de mi cabello me sostienen al margen de esta tierra
mis ojos de gata titilan en el vacío
soy, seré,
cumplí con mi destino.

Mayahuel Xuany
Mayahuel Xuany

(Copalillo, Gro. 1989). Es mediadora de lectura y tallerista. Recientemente inicio con el círculo de lectura “Las espinas de Mayahuel”, un proyecto autogestivo que tiene como objetivo revisar la poesía contemporánea escrita en diferentes lenguas originarias.

Una Respuesta a “Koatlikue / Koatlikue y otros poemas”

  1. Zyanya Analco

    Mayahuel tu poesía evoca los sentires más profundos de nuestro ser; nos alienta a luchar, a continuar aún en la adversidad. Nos desnuda el alma y nos refleja. Gracias por compartir tu senda.

Deja una respuesta

Tu dirección de correo electrónico no será publicada. Los campos obligatorios están marcados con *